Çalıkuşu (Uzun Özet)

   Feride küçük yaşlardayken annesini kaybetmiştir. Babası subay olduğundan dolayı büyük annesinin yanında büyümüştür. Feride zeki, neşeli, yaramaz ve aynı zamanda duygusal bir çocuktur. Feride büyüyüp okul çağına gelince Fransız kız yatılı okuluna verilmiştir. Canı sıkıldıkça ya da boş vakti olunca ağaçlara tırmanırdı. Bu yüzden öğretmenleri onu çalıkuşuna benzetmişlerdir. Sonrada lakabı ''Çalıkuşu'' olmuştur.
   Feride' nin babası da ölünce tek yakını Besime teyzesi kalmıştır. Bundan sonra Feride bütün tatilleri Besime teyzesinin evinde geçirir. Feride' nin teyzesinin Kamran adlı bir oğlu vardır. Kamran, Feride' ye karşı kötü davranmaz, ona karşı alçak gönüllü davranırdı. Feride ise Kamran ile dalga geçerdi. Fakat Kamran buna karşı Feride' yi sevmeye başlamıştır. Bir süre sonra Feride de Kamran' ı sevmeye başlar ama ona karşı bilmediği bir nedenden dolayı çekingen davranır. Kamran Feride' ye evlenme teklifi eder. Besime teyze de bu duruma sevinir. Bunun üzerine Kamran ile Feride nişanlanırlar. Düğün ise Feride okulu bitirdikten sonra olacaktır.
   Kamran amcasının yanına bir vazife için Avrupa' ya gitmiştir. Düğün hazırlıkları bitmek üzeredir. Düğüne birkaç gün kala garip bir olay olur. Feride bahçede dolaşırken bir kadın görür. Kadın Feride' ye Kamra' nın Avrupa' da bir kadını sevdiğini söyler ve ona Kamra' nın yazdığı bir mektubu verir. Feride bu olaydan sonra gururuna yenik düşerek evi terk eder. Düğün ise gerçekleşmez
   Feride, İstanbul' dan gitmeden önce dadısının yanına gider ve orada kalmaya başlar. Ancak kendisi boş durmaz iş bulmak için her yere başvurur. Sonunda Bursa' da bir okulda Coğrafya ve Resim muallimliğine tayin edilir. Bursa' daki okuluna gittiğinde bir başka kişinin bu göreve atandığını görür. Müdür ve öğretmenlerin baskısına dayanamayan Feride istifa eder ve Zeyniler Köyünde muallimliğe geçer. Müdür bu köyü çok övmüştür. Fakat müdürün anlattığından çok kötü durumda olan bir köydür. Doğru dürüst yolları, okulları, evleri yoktur.
   Feride artık değişmiş ağırbaşlı birisi olmuştur. Köyü yeni sevmeye başlamıştır. Öğrencileri ile arasında hiç bir sorunu yoktur. Fakat öğrencilerin arasından Munise adında bir kız Feride' nin dikkatini çeker. Bu kızı çok sever ve diğer öğrencilerden daha fazla ilgilenir. Munise babası ve ablası ile yaşıyordur. Annesi ise kötü yola düşmüştür.
   Munise bir suç işler ve babası onu sıkıştırınca evden kaçar. Her taraf kar olduğundan dolayı sığınacak yer bulamayan Munise Feride' nin evine sığınır. Feride, kızın babasından da izin alarak Munise' yi evlatlık edinir.
   Bir gün okula müfettiş gelir. Okul çok kötü bir durumda olduğundan kapatmak zorunda kalırlar. Feride' ye başka bir okulda iş verileceğini söyler. Bunun üzerine Feride Maarif müdürünün yanına gider. Müdür açıkta yer olmadığını söyler. Feride müdürün odasında bir arkadaşını görür ve onunla Fransızca konuşur. Bu Fransızca konuşma sayesinde Feride, Bursa Darülmuallimatın' da çalışmaya başlar.
   Feride okula kısa sürede alışmış öğrencilerle iyi vakit geçirmiştir. Okulda Şeyh Yusuf Efendi, Feride' ye aşık olmuştur. Feride hariç bunu herkes bilir. Bir arkadaşı Feride' ye bu durumu anlatır. Şeyh Yusuf hastalığından ölünce herkes Feride' ye suçlu gözüyle bakar. Feride bu olaya daha fazla katlanamaz. Çanakkale Rüştiyesine tayini çıkan Feride Muniseyi de yanına alarak Çanakkale' ye yerleşir. Feride okulda, zengin bir ailenin kız çocuklarına öğretmenlik yapar. Feride bir davet üzerine konağa gider. Konağın sahibi Nerime Hanım amcasının oğlu İhsana Feride' yi beğenir. Davetin sebebi evlenme teklifidir. Feride bu teklifi reddeder. Bu olaydan sonra başka bir kişi tarafından bir daha evlenme teklifi alan Feride utancından sokağa çıkamaz olur.
   Feride' ye bir arkadaşından davet gelir. Davet, Burhanettin Bey adında bir adam ile Feride' nin yakınlaşmasını sağlamak için yapılmıştır. Feride artık Çanakkale' de duramayacağını anlar ve İzmir' e gider. İzmir' e vardığında şehrin en zenginlerinden bir ailenin kızlarına Fransızca dersi vermeye başlar. Feride ve kızı Munise ye bir köşk verilir. Köşkün sahibinin oğlu Feride' yi sıkıştırır. Bunun üzerine Feride köşkten ayrılmaya karar verir. Köşkten ayrılmadan önce Kamran' ın evlendiği haberini duyar.
   İş için Maarif İdaresine gittiğinde Kuşadasın da muallime ihtiyaç duyulduğunu öğrenir. Feride bu işi kabul eder ve Kuşadasına gider. Kuşadasın da işler iyi gider. Fakat muharebe başlayınca okul hastaneye dönüştürülür. Feride hemşireliğe başlar. Feride' nin hastası İhsan Bey gelmiştir. Ağır yaralıdır. Feride İhsan Bey' e acır ve ona evlenme teklifi eder. İhsan Bey durumu anlar ve evlenme teklifini reddeder. Bu sıralarda Munise bir hastalık yüzünden hayatını kaybeder.
   Muharebe bitince okul yeniden kurulur. Feride müdire olmuştur. Fakat Feride Munise yi kaybettikten sonra birkaç hafta kendine gelemez. Feride' yi kızı gibi seven Hayrullah Bey, Feride iyileşene kadar ona bakar ve onu yanına alır. Bunun üzerine bazı dedikodular çıkar. Hayrullah Bey dedikoduları engellemek için Feride ile evlenir. Feride Hayrullah Bey ile evlenir fakat sevdiği kişi Kamran'dan ayrılmış oluyordur. Hayrullah Bey ölmeden önce Feride' den İstanbul'a gitmesini ve Kamran' a vermesi için bir mektup verir. Mektupta Feride' nin Kamran' a olan aşkı ve Feride' nin bir günlüğü vardır.
   Feride İstanbul' a varır. Kamran' ın evlendiği kişiyi kaybettiğini öğrenir ve ona Hayrullah Bey' in mektubunu verir. Kamran, Feride' nin kendisini çok sevdiğini anlar. Daha sonra Feride ile Kamran nikah yaparlar. Feride bunca acıdan sonra mutluluğu bulmuştur.

Özette bazı yerler yanlış yazılmış olabilir. Yanlış yazılan yerleri kendiniz düzeltebilirsiniz. :)